निघोज : संदीप ईधाटे
राज्यभरात नवसाला पावणारी आणि जागृत देवस्थान म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या मळगंगा देवीच्या यात्रेची सुरुवात शनिवारी पारंपरिक पद्धतीने आणि भक्तिमय वातावरणात झाली. देवीच्या ८५ फूट उंचीच्या काठीची सवाद्य मिरवणूक हे या यात्रेचे खास आकर्षण ठरले. हजारो भक्तांनी या मिरवणुकीत सहभागी होत ‘जय मळगंगा’च्या गजरात परिसराला भक्तीमय रंगात रंगवले.
हळदीचा कार्यक्रम आणि काठीची सजावट
शुक्रवारी देवीला हळद लावण्याचा कार्यक्रम पार पडला. त्यानंतर शनिवारी सकाळी देवीच्या हेमाडपंथी मंदिराजवळ देवीच्या काठीला अभ्यंगस्नान घालण्यात आले. मंत्रोच्चार आणि पारंपरिक वाद्यांच्या गजरात पूजा अर्चा झाली. दुपारी चार वाजता काठीची आकर्षक सजावट करण्यात आली आणि पुजारी संतोष गायखे व त्यांच्या कुटुंबीयांनी विधीपूर्वक काठी मिरवणुकीसाठी तयार केली. यावेळी भाविकांनी भंडारा उधळत जयघोष केला.
जयजयकारात सवाद्य मिरवणूक
मिरवणूक सुरू झाल्यानंतर बघ्यांनी गर्दी केली. तीन तास चाललेल्या या मिरवणुकीत ढोल-ताशांचे निनाद, हलगी, टाळ-मृदंगाच्या गजरात आणि भाविकांच्या जयघोषात संपूर्ण गाव भक्तीमय झाला. मंदिराजवळ पोहोचल्यावर ही काठी दर्शनासाठी ठेवण्यात आली.
परंपरेचा ठसा – शेती आणि मांसाहार बंद
विशेष म्हणजे, काठी उभी राहिल्यानंतर निघोज आणि परिसरातील शेतीची कामे व मांसाहार पूर्णतः थांबतो. कुठलाही शेतकरी औत न काढता श्रद्धेने यात्रा संपेपर्यंत विश्रांती घेतो. मांसाहार वर्ज्य करून संपूर्ण परिसर धार्मिक वातावरणात राहतो. ही परंपरा गेल्या अनेक पिढ्यांपासून भक्तिभावाने जपली जात आहे.
राज्यभरातून लाखो भाविक
दरवर्षी चैत्र अष्टमीच्या दिवशी भरणाऱ्या या यात्रेला पुणे, नगर, सोलापूर, नाशिक, अहमदनगर, बीड, औरंगाबाद व इतर जिल्ह्यांतून लाखो भाविक येतात. देवीच्या नावाने नवस करणाऱ्यांची संख्या मोठी आहे. त्यांच्या नवसपूर्तीसाठी आणि दर्शनासाठी ही यात्रा पर्वणी ठरते.
यात्रोत्सवात भक्तीचा उत्सव
यात्रोत्सवात काठी मिरवणुकीबरोबरच विविध धार्मिक कार्यक्रम, पालखी मिरवणुका, कीर्तन, भजन, भंडारे यांचे आयोजन होते. संपूर्ण गावाचा या काळात धार्मिक रंग असतो. मळगंगा देवीची यात्रा श्रद्धा, परंपरा, भक्ती आणि संस्कृती यांचा संगम घडवणारा उत्सव आहे.
मनाला समाधान मिळते
“दरवर्षी देवीच्या काठी मिरवणुकीसाठी येतो. मनाला समाधान मिळते. नवस फेडल्याचा आनंद वेगळाच असतो,” असे एका भाविकाने सांगितले. तर दुसऱ्याने म्हटले, “ही यात्रा म्हणजे एक अध्यात्मिक ऊर्जा आहे, जी वर्षभरासाठी प्रेरणा देते.”
मळगंगा देवीचा जयजयकार करत, हजारो भक्तांच्या उपस्थितीत निघोजमध्ये यात्रोत्सवाला जल्लोषात आणि भक्तिभावात सुरुवात झाली आहे.
